Yabancı İşçi Çalıştırmada Güncel Kriterler: 5 Türk İşçi Şartı Kalktı mı?

Türkiye’de yabancı işçi çalışma izni almak isteyen işverenler için en çok merak edilen konulardan biri, uzun süredir uygulanan 5 Türk işçi şartının güncel durumudur. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından belirlenen bu kriter, hem Türk iş gücünün korunması hem de istihdam dengesinin sağlanması amacıyla getirilmişti. Ancak son yıllarda yapılan değişikliklerle birlikte, işverenlerin aklına “Acaba bu şart tamamen kalktı mı?” sorusu düşmüştür.

5 Türk Çalışan Şartı Nedir?

Türkiye’de yabancı işçi çalıştırmak isteyen işverenlerin, geçmişte her bir yabancı işçi için en az 5 Türk vatandaşı istihdam etmesi gerekiyordu. Bu düzenleme, yabancı işçi çalışma izni şartları arasında en önemli kriterlerden biriydi. Böylece hem Türk vatandaşlarının iş piyasasında öncelikli olması sağlanıyor, hem de yabancı işçi istihdamı dengeli bir şekilde yürütülüyordu.

5 Türk İşçi Şartı Kalktı mı?

Son dönemde kamuoyunda sıkça dile getirilen bir yanlış algı, bu şartın tamamen kaldırıldığı yönündedir. Ancak “5 Türk işçi çalıştırma şartı kalktı” demek doğru değildir. Güncel uygulamada, kural prensip olarak devam etmekte; yalnızca belirli sektörler ve özel koşullar için istisnalar tanınmaktadır.

Yeni Düzenlemeler ve İstisnalar

Genel Kural

Bilanço esasına tabi işletmelerde, çalıştırılacak her yabancı için en az 5 Türk vatandaşı istihdam edilmesi zorunludur.

Ciro İstisnası

Son yıl net satış tutarı 50 milyon TL ve üzeri olan işyerlerinde, ilk 5 yabancı işçi için 5 Türk vatandaşı şartı aranmamaktadır. Ancak 6. yabancıdan itibaren kural tekrar uygulanır.

Uzun Süre Türkiye’de Kalan Yabancılar İçin İstisna

Türkiye’de son 5 yıl içinde en az 3 yıl yasal olarak ikamet eden yabancılar için yapılan başvurularda, en fazla 3 yabancı ile sınırlı olmak üzere istihdam ve mali yeterlilik kriterleri uygulanmaz.
Ancak aynı işyerinde yabancı sayısının Türk çalışan sayısını geçmemesi gerekir.

Şirket Ortağı Yabancı İçin Kriterler

Yeni şirket kuran veya mevcut bir işyerine ortak olan yabancıların çalışma izni alabilmesi için, işyerinde en az 5 Türk vatandaşı istihdamı zorunludur. İlk 6 ay için bu kural esnetilebilir, ancak sonraki süreçte sürekli 5 Türk işçi istihdamı aranır.

Güncel Uygulamada Dikkat Edilecek Hususlar

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, yabancı işçi çalıştırma başvurularını tek tek incelemektedir. Bu nedenle:

“5 Türk işçi şartı tamamen kalktı” düşüncesiyle hareket etmek risklidir.
İşverenler, başvuru sürecinde istihdam, mali yeterlilik ve ücret kriterlerini titizlikle yerine getirmelidir.
Sektöre göre değişen özel düzenlemeler takip edilmelidir.