Disiplin Cezası Alan Memurun Hakları: Disiplin Cezası Nedir?
Kamu kurumlarında görev yapan memurların görevlerini yerine getirirken kanun, yönetmelik ve talimatlara aykırı davranışları disiplin suçu olarak değerlendirilir. Bu durumda verilen yaptırımlara ise disiplin cezası denir.
Kamu görevlileri hakkında uygulanacak disiplin cezaları, esas olarak 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 124 vd. maddelerinde düzenlenmiştir. Bu bölümde, hangi fiil ve davranışların disiplin cezası gerektirdiği, cezaların türleri ve uygulanma usulü açıkça belirtilmiştir. 657 sayılı Kanun’da yer alan disiplin hükümlerinin nasıl uygulanacağını göstermek amacıyla ayrıca Devlet Memurları Disiplin Yönetmeliği çıkarılmıştır. Hem Kanun hem de bu Yönetmelik, 657’ye tabi tüm memurlar için genel çerçeveyi oluşturmaktadır.
Bununla birlikte, her kurumun kendi kuruluş kanunlarında veya özel disiplin yönetmeliklerinde de hükümler bulunabilmektedir. Dolayısıyla bir memur hakkında disiplin cezası tesis edilirken, hem genel hükümler hem de özel düzenlemeler gözetilmeli, özel düzenlemeler 657 sayılı Kanun ile uyumlu olmalıdır. Aksi halde verilen ceza hukuka aykırı olur ve iptal davasına konu edilebilir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre uygulanabilecek disiplin cezaları şunlardır:
- Uyarma
- Kınama
- Aylıktan kesme
- Kademe ilerlemesinin durdurulması
- Devlet memurluğundan çıkarma
Aynı fiil veya davranış tekrarlandığında, cezanın bir derece ağırlaştırılabileceği de kanunda düzenlenmiştir.
Disiplin Soruşturmasında Zamanaşımı
Memurlar hakkında disiplin cezası verilmesi için öngörülen süreler de önemlidir:
- Uyarma, kınama, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması cezaları için disiplin soruşturmasına, olayın öğrenilmesinden itibaren 1 ay içinde başlanmalıdır.
- Memurluktan çıkarma cezası için bu süre 6 aydır.
Her durumda, fiilin işlendiği tarihten itibaren 2 yıl içinde ceza verilmezse ceza verme yetkisi zamanaşımına uğrar.
Disiplin Soruşturmasında Memurun Savunma Hakkı
Bir memura disiplin cezası verilmeden önce savunma hakkının tanınması zorunludur. Hakkındaki iddialar ve isnatlar açıkça bildirilmeden ve kendisine 7 günden az olmamak üzere makul bir süre verilmeden ceza uygulanamaz.
Tebligatta ayrıca, belirtilen süre içinde savunma yapılmaması halinde bunun savunma hakkından feragat sayılacağı da yazılmalıdır. Bu kurallara uyulmaması, disiplin işlemini usul yönünden sakatlar ve çoğu zaman cezanın iptal edilmesine yol açar.
Özellikle memuriyetten çıkarma gibi ağır cezalarda, ilgili memurun:
- Soruşturma dosyasını görme,
- Tanık dinletme,
- Disiplin Kurulu’nda bizzat veya vekili aracılığıyla savunma yapma,
hakları güvence altındadır.
Kısacası, savunma hakkı kullanılmadan verilen disiplin cezaları, hem şekil yönünden hukuka aykırıdır hem de iptal davasında geçerliliğini yitirebilir.
Memur Olarak Disiplin Cezası Aldım, Ne Yapmalıyım?
Disiplin cezası alan her memur, bu işlemin hukuka uygun olup olmadığını denetlettirme hakkına sahiptir. Cezanın keyfi, haksız veya usule aykırı verilmesi halinde iptal edilebilir.
- Disiplin Cezasına İtiraz Hakkı
- 657 sayılı Kanun’a göre verilen uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezalarına karşı ilgili Disiplin Kurullarına,
- Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasına karşı ise Yüksek Disiplin Kurulu’na,
kararın tebliğinden itibaren 7 gün içinde başvurulabilir.
İtiraz üzerine kurul, cezayı onaylayabilir, hafifletebilir veya tamamen kaldırabilir.
! Devlet memurluğundan çıkarma cezasında ise idari itiraz yolu bulunmamaktadır, doğrudan dava açılması gerekir.
- İptal Davası Açma Hakkı
Disiplin cezalarının iptali davaları, memurun görev yaptığı yerdeki idare mahkemesinde açılır. Bu davalar, cezaların yetki, şekil, sebep, konu ve amaç yönlerinden hukuka uygun olup olmadığını denetler.
- Devlet memurluğundan çıkarma cezasına karşı ilgili memur, cezanın tebliğinden itibaren 60 gün içinde idare mahkemesinde iptal davası açabilir.
- İtiraz yoluna başvurulmuş ve reddedilmişse, ret kararının tebliğinden itibaren 60 gün içinde dava açılabilir.
- İtiraz hakkında 30 gün içinde cevap verilmemesi halinde (zımni ret), dava açma süresi işlemeye başlar.
İptal davasında, cezanın dayanağı olan soruşturma raporu, tanık ifadeleri ve deliller incelenir. Usule aykırılıklar tespit edilirse ceza iptal edilir. Somut delillere dayanmayan, savunma hakkı tanınmadan verilen disiplin cezaları hukuka aykırı bulunmakla birlikte orantısız disiplin cezaları da yargı tarafından iptal edilebilmektedir.
Disiplin cezaları, memurların mesleki kariyerini ve geleceğini doğrudan etkileyen ciddi yaptırımlardır. Ancak hukuka aykırı disiplin cezalarının iptali mümkündür. Disiplin cezası alan bir memurun, itiraz ve dava haklarını zamanında ve doğru şekilde kullanması son derece önemlidir.
Çetin & Barut Hukuk Bürosu olarak, disiplin cezalarının iptali süreçlerinde memurlara hukuki destek sağlamaktayız. Disiplin soruşturması veya disiplin cezası ile karşılaştığınızda haklarınızı öğrenmek ve süreci profesyonelce yönetmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
-Av. Eda Elif ER
